ARPA
Arpa, taneleri malt ve yem olarak kullanılan, ekonomik değeri yüksek tahıl bitkilerinden biridir. Ilıman ve sıcak iklimleri seven arpanın anavatanı Neasia'dır. Farklı iklim koşullarındaki çorak ve verimsiz topraklarda yetiştirilebildiği için dünya tahıl üretiminde önemli bir yere sahiptir. Dünya tahıl üretiminde mısır, buğday ve pirinçten sonra dördüncü sırada yer alan arpa, Türkiye'de buğdaydan sonra ikinci sıradadır. Arpa, ne çok soğuk ne de çok sıcak olmayan, bağıl nemin yüksek olduğu yerlerde iyi yetişir. Sıcaklığın 0 derecenin altına düşmediği veya 18-20 derecenin üzerine çıkmadığı ve bağıl nemin %70-80 olduğu yerler arpa için çok uygundur.
AYÇİÇEĞİ ÇEKİRDEKLERİ
Papatyagiller familyasından ayçiçeği bitkisinin meyvesi olan ve tekli ve/veya çoklu doymamış yağ asitleri içeren ayçiçeği çekirdekleri, lezzetli bir besin olmasının yanı sıra çeşitli vitamin ve lifler açısından da sağlık açısından değerli bir besindir. İyi bir E vitamini kaynağıdır ve bakır, magnezyum, fosfor ve selenyum gibi mineraller açısından zengindir. Yüksek miktarda yağ içerdiğinden yağ üretiminde yaygın olarak kullanılır. Ayçiçeği bitkisindeki çekirdekler hafif kavrulmuş halde atıştırmalık olarak da sunulmaktadır. Kuş yemi ve kuruyemiş olarak kullanılmasının yanı sıra; fırıncılık sektöründe ekmek, kek, çikolata, kurabiye gibi yiyeceklerin içinde dolgu maddesi olarak da kullanılır.
AYÇİÇEĞİ KÜSPESİ
Diğer tahıl küspeleri gibi ayçiçeği küspesi de yağ endüstrisinin bir yan ürünüdür. Ayçiçeği çekirdeklerinin yağ elde edildikten sonra kalan kısmının öğütülmesiyle elde edilen protein, selüloz ve enerji kaynağı olan bir yem hammaddesidir. İçerdiği kabuk miktarına göre iki gruba ayrılır ve besin değerleri değişiklik gösterir. Yüksek kabuklu küspelerde yağ ve selüloz oranı daha yüksek, protein oranı ise daha düşüktür; düşük kabuklu küspelerde ise protein oranı yüksek, yağ ve selüloz oranı ise düşüktür.
BUĞDAY
İçi boş saplı ve başak şeklinde çiçekleri olan buğday, dünyanın dört bir yanına ekilen tek yıllık otsu bitki türüdür. Kabuğundan ayrılabilen veya kabuğuyla öğütülebilen temel bir besin maddesidir. Vücut tarafından metabolize edilen kalsiyum, demir ve çinkonun depolandığı buğday tanesinin özü olağanüstü besleyicidir. B grubu vitaminleri ve karbonhidratlar içerir. Besin değeri yulaf ve mısırdan potansiyel olarak daha yüksektir. Un sanayisinin ana hammaddesi olmasının yanı sıra hayvan yemi olarak da yetiştirilir. Hasattan sonra atık ürün olarak saman balyaları çıkar. Kromozom sayılarına ve genom formüllerine göre yapılan sınıflandırmada kaplıca grubu, durum buğday grubu ve ekmeklik buğday grubu olmak üzere üç ana gruba ayrılırlar. Kaplıca grubunda yetiştirilen buğday çoğunlukla hayvan yemi, kısmen de bulgur olarak kullanılır.
BUĞDAY KEPEĞİ
Buğday unu üretiminin bir yan ürünüdür. Buğday tanesinin en dış kısmını oluşturan ve un üretimi sırasında ayrılan kabuk kısmına buğday kepeği denir. Buğday kepeği protein ve vitamin açısından zengindir ve en az buğday unu kadar sağlıklı ve değerlidir. Buğdayın kendisinden çok daha fazla lif içerir. Özellikle B grubu vitaminleri açısından zengindir. Yüksek oranda tiamin (B1), riboflavin (B2), niasin (B3) ve folat (folik asit) içerir. Buğday kepeği proteini, enerjisi ve yüksek sindirilebilirliği nedeniyle diğer tahıl veya protein kaynaklarına kıyasla yem hammaddesi olarak tercih edilir. Süt sığırcılığı, besi sığırcılığı ve kümes hayvancılığı rasyonlarında yaygın olarak kullanılır ve pelet kalitesini artırır.
MERCİMEK
Baklagiller familyasından beyaz çiçekli bir bitki olan mercimek, 20-70 cm uzunluğunda, yumuşak ve ince saplı, tek yıllık otsu bir sebze bitkisidir. Sıcak ılıman iklim koşullarının hüküm sürdüğü bölgelerde yetiştirilen bir besindir. Yenilebilir baklagiller arasında kuraklığa, sıcağa ve soğuğa en dayanıklı olanıdır. Meyveleri bakla tipinde olup, adını aldığı sarımsı kahverengi şişkin keseler içinde gelişir. Kese içindeki tanelere mercimek denir. Şekil bakımından mercimek taneleri yassı, çapı 0,5 cm olan diskler şeklindedir. Büyüklüklerine, biçimlerine ve renklerine göre adlandırılırlar: Sultan mercimeği, yeşil mercimek, kırmızı mercimek gibi.
MISIR
Mısır, Meksika ve Orta Amerika kökenli, yüksek karbonhidrat kaynağı olan ve dünyada buğday ve çeltikten sonra en çok yetiştirilen, tek yıllık otsu bir tahıl bitkisidir. Tüketim açısından meyve olarak değerlendirilen mısır, biyolojik olarak tahıl ailesine bağlı olmasından dolayı taneli meyve olarak adlandırılır. Yetiştiği bölgeye göre boyu 1,5-3 metre arasında olabilir. Meyvesinde B, C, D, E, K vitaminleri, folik asit ve magnezyum, potasyum, kalsiyum, demir, çinko ve selenyum gibi mineraller bulunur. En güçlü alerjenlerden biri olan gluten içermemesi nedeniyle kullanım alanı her geçen gün artmaktadır. İnsan beslenmesinde, hayvan yeminde ve sanayinin çeşitli dallarında hammadde olarak kullanılabilmesi ve tropikal, subtropikal ve ılıman iklim kuşaklarında yetiştirilebilmesi nedeniyle hemen hemen tüm ülkelerde yetiştirilmektedir.
NOHUT
Nohut, baklagiller familyasından, nişastalı ve azotlu maddeler açısından zengin meyvelere sahip bir bitkidir. Yaprakları 5-15 mm boyutlarındadır ve tomurcukları 30 mm'ye kadar uzayabilir. Sadece bir yıl büyür, tohumla çoğalır ve yetiştirilmesi en kolay bitkilerden biridir. Çorak alanlarda yetiştirilir. Su kıtlığına iyi dayanır ve toprak kalitesine pek önem vermez. Ancak hava yeterince sıcak değilse, ürün tatmin edici olmayacaktır. Nohut, protein açısından en zengin baklagillerden biridir. Demir, çinko, magnezyum, fosfor ve kalsiyum içerir. Bağışıklık sistemini güçlendirme ve vücudu koruma etkileri bu minerallerden gelir.
PİRİNÇ
Mısır ve buğdaydan sonra en çok yetiştirilen üçüncü bitki olan çeltik, ekimini su altında tamamlayan otsu, tek yıllık bir bitki çeşididir. Dünya nüfusunun yarısından fazlasının beslenmesinde önemli bir rol oynayan pirinç, çeltik ürününün harmanlandıktan sonra işlenmesiyle elde edilir. Çeltik tanesinin soyulmuş, cilalanmamış tanesine kargo, işlenmiş ve cilalanmış kabuğuna ise pirinç denir. Pirincin yüzde doksanı, güçlü bir karbonhidrat kaynağı olan nişastadan oluşur. Protein içeriği bakımından zayıftır.
SOYA FASULYESİ
Soya fasulyesi, ekili alan başına verim açısından en verimli ürünlerden biridir. Hayvansal gıda kaynaklarıyla aynı protein kalitesine sahiptir ve oldukça besleyicidir. Bu nedenle vejetaryen beslenmede önemli bir yere sahiptir. Soya fasulyesi yağının çıkarılmasından kalan protein açısından zengin soya fasulyesi küspesi, hayvan beslemede kullanılan en önemli yemlerden biridir. Köklerindeki bakteriler aracılığıyla toprağa azot sağladığı ve ardından ekilen bitkilerin verimini artırdığı için nadas bitkisi olarak ekilebilir. Soya fasulyesi bitkisi ayrıca biyoyakıt üretiminde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
SOYA FASULYESİ KÜSPESİ
Soya küspesi, tanelerinden yağ çıkarıldıktan sonra kalan soya fasulyesinin öğütülmesiyle elde edilen değerli bir bitkisel protein kaynağıdır. Çiftlik hayvanlarının rasyonlarını dengelemek ve amino asit eksikliklerini gidermek için kullanılan, sindirimi yüksek bir üründür. Protein, yağ, kalsiyum, fosfor, selüloz ve kuru madde içerir. Protein açısından en zengin yem türü olması nedeniyle dünya yem endüstrisinde tercih edilen, dünya borsalarında günlük olarak işlem gören ve sürekli işlem gören bir yem maddesidir.